Ar-Ge Merkezleri kısaca; sürekli olarak Ar-Ge projelerinin üretildiği ve sürdürüldüğü, mali ve teknik aşamalarının belirli kurallar dahilinde yürütülmesi gereken yapılar olarak tanımlanabilir. Mevzuatlarca belirlenmiş bu kurallar çerçevesinde gerçekleştirilen faaliyetlerin firmaya sağlayacağı maddi ve teknik avantajlar bulunmaktadır. Her ne kadar maddi avantajlar ön plana çıkarılsa da Ar-Ge Merkezi olan işletmelerin asıl kazancı Ar-Ge faaliyetlerini belirli bir sistem dahilinde yürütmesi olarak belirtilebilir. Bu yazımızda başlıklar halinde, Ar-Ge Merkezi olmanın firmalara sağlayacağı gayrımaddi avantajlardan bahsedeceğiz.

Ar-Ge Maliyetlerinin Kontrol Edilebilir Olması

Ar-Ge merkezlerinde, giriş çıkış sistemlerinin kontrollü olması, Ar-Ge projelerinin belirli bir plan çerçevesinde yürütülmesi, Ar-Ge giderlerinin usulüne uygun muhasebeleştirilmesi ve Ar-Ge merkezi bünyesindeki tüm faaliyetlerin izlenebilir olması, Ar-Ge giderlerinin detaylı bir şekilde takip edilmesini mümkün kılmaktadır. Ar-Ge giderlerinin gerçeğe oldukça yakın bir şekilde hesaplanması; Ar-Ge projesinin tamamlanmasını takiben ürünlerin fiyatlandırılması, rakip ürünler karşısında konumlandırılması, Ar-Ge yatırımının geri dönüşü gibi önemli donelerin güvenilirliğini arttırmakta ve stratejilerin belirlenmesine yardımcı olmaktadır.

Ar-Ge Faaliyetlerinin Sistematik Bir Şekilde Geliştirilmesi

Ar-Ge merkezlerinde, Ar-Ge faaliyetlerinin sistematik bir şekilde gerçekleştirilmesi gerekmektedir. Bu nedenle sürekli olarak yeni ürün/hizmet geliştirmek, mevcut ürün/hizmetin teknik özelliklerini/kabiliyetlerini arttırmak, yeni teknolojiler geliştirmek, müşteri geri bildirimleri doğrultusunda ürün/hizmetlerde iyileştirme yapma ihtiyacı doğmakta ve firmanın sürekli kendini geliştirmesine destek olmaktadır.

Fikri, Sınai Mülkiyet Haklarının Yönetimi

Ar-Ge Merkezlerinde gerçekleştirilen Ar-Ge faaliyetleri için fikri, sınai mülkiyet hakları araştırmaları yapılması gerekmektedir. Yurt içi/yurt dışı kaynaklarda yapılacak araştırmalar; yeni Ar-Ge projelerinin geliştirilmesi konusunda ilham vermekte, geliştirilen ürün/hizmetin bir hak ihlali doğurmayacağını garanti altına almakta ve geliştirilen ürün/hizmetin haklarının korunarak rakiplere karşı önlem alınmasına yardımcı olmaktadır.

Bilimsel Yayınların Sürekli Takibi ve Uygulanması

Ar-Ge Merkezlerinin güncel akademik kaynakları incelemesi adına ulusal ve uluslararası bilimsel veritabanlarına erişiminin bulunması gerekmektedir. Gerçekleştirilecek Ar-Ge faaliyetleri ile ilgili mevcut durumda yapılmış akademik çalışmaların incelenmesi, geliştirilecek ürün/hizmetlerde bu kaynaklardan faydalanılması, söz konusu yöntemlerin doğrulanması veya geliştirilmesi ile Ar-Ge merkezi bünyesinde gerçekleştirilen faaliyetlerin akademik yayınların üretilmesine olanak sağlaması da mümkün olacaktır.

Üniversite-Sanayi İşbirliği

Ar-Ge Merkezi olunması durumunda, Ar-Ge faaliyetlerinde bilimsel danışmanlık almak amacıyla sürekli olarak Üniversite-Sanayi İşbirliğini aktif halde bulundurmak gerekmektedir. Bu kapsamda, belirli kriterleri doldurmuş akademisyenleri belirli sürelerde Ar-Ge Merkezi bünyesinde çalıştırabilme imkanı bulunmakta, bununla beraber kısmi zamanlı olarak danışmanlık desteği alınması mümkün olmaktadır. Ar-Ge faaliyetlerine akademisyenlerin iştirak edecek olması, Ar-Ge projeleri sonucunda ortaya çıkacak nihai ürün/hizmetin niteliğinin artmasına katkı sağlayacaktır.

Nitelikli Personel Kadrosu Yaratabilme

Ar-Ge merkezinin en önemli avantajlarından bir tanesi de şüphesiz firmaların sağlanan mali avantajlara birlikte istikrarlı bir nitelikli iş gücü kadrosu kurma imkanının elde edilmesi. Ar-Ge merkezi için yapılan yeni düzenlemelerle birlikte işletmelerin akademisyenlerle tam zamanlı olarak çalışılabilmesi olanaklı hale geliyor. Bu kapsamda, Ar-Ge merkezinde görev almak isteyen akademisyenler, üniversitelerin ilgili bölümlerindeki görevlerinden ayrılmadan bir sene boyunca Ar-Ge merkezi personeli olarak çalışabiliyor. Akademisyenlere tanınan bu hak, her altı senede bir yenilenmekte. Bakanlık bu strateji ile birlikte, akademik – sanayi ilişkisinin birebir proje bazlı yürütülebilmesini çift taraflı olarak teşvik etmeyi hedefliyor. Ayrıca, Ar-Ge merkezlerinde yabancı personel çalıştırılmak istenmesi durumunda, bakanlık görüşü alınmak suretiyle çalışma izni belgesi temin etme süreçleri hızlandırılıyor. Bunun yanında kanun çerçevesinde sağlanan teşviklerle birlikte, özellikle temel bilim ve lisans üzeri eğitim derecesine sahip personellerle daha düşük işveren maliyetleriyle çalışabilmek de Ar-Ge merkezlerinin izleyeceği diğer istihdam politikalarından bir tanesi.

Yaratılan nitelikli istihdamın kalıcılığını sağlamak amacıyla Ar-Ge merkezi özelinde oluşturulacak performans – ödül sistemi politikası, nitelikli personelin Ar-Ge’ye katılımını artırmayı amaçlıyor. Ar-Ge Merkezinde bir yılını doldurmuş ve yüksek lisans, doktora gibi yüksek öğrenimi devam eden personellerin öğrenim sürelerinin de Ar-Ge merkezinde geçirilen saat olarak değerlendirilebilmesi, personel niteliklerinin artırılmasına katkı sağlanmasını hedefliyor.

Özetle…

Ar-Ge Merkezi olmayı planlayan işletmelerin, öncelikli olarak kendilerini cezbeden maddi avantajları bir kenara bırakıp işletmelerindeki Ar-Ge yapılanmalarına dışarıdan bakarak bir öz değerlendirme yapmaları gerekmektedir. Ar-Ge Merkezi olmanın işletmeye sağlayacağı gayrımaddi kazançları kendisine öncelik olarak belirleyen işletmelerin Ar-Ge Merkezi başvurusu yapmaları önemlidir. Bu şekilde; hem 5746 sayılı kanunun oluşturulma amacına uygun hareket edilmiş olunacak, hem de ülkemizin teknoloji yarışındaki yerini bir üst basamağa çıkarabilecek umuda sahip olunacaktır. Elbette, Ar-Ge Merkezi olmak için gerekli minimum kriterleri sağlaması gerektiğini de hatırlatmakta fayda var.