Teknoyatırım Destek Programı, ilgili programa ilişkin mevzuatın yayımlandığı tarihte incelediğimiz bir konuydu. KOSGEB KOBİ Gelişim Destek Programı ve hemen ardından yeni yıla ilişkin Ar-Ge bütçelerinin oluşturulması işlerimizden doğan yoğunluk gereği, 08.04.2017 tarihli 30032 sayılı resmi gazetede yayımlanan yönetmelikle, uygulama süreçleri de netleşen Teknoyatırım Destek Programı’nı bu yazımızda detaylarıyla ele almaya çalışacağız. Program, her ölçekteki işletmeye hitap edecek olsa da; yazımızın KOBİ ölçeğindeki işletmeleri kapsadığını önemle hatırlatalım.

Teknoyatırım Programı Yürütücüsü: KOSGEB

Teknoyatırım Destek Programı, uygulama mekanizması incelendiğinde göze çarpan ilk konunun, program uygulayıcı kuruluştaki değişik olduğunu ifade edebiliriz. Bildiğimiz üzere ilk defa 2014 yılında başvuru almaya başlayan Teknoyatırım – Teknolojik Ürün Destek Programı, T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı tarafından yürütülen bir programdı. 08.04.2017 tarihinde yürürlüğe giren yönetmelik ile, programda KOBİ ölçeğindeki işletmelerin başvuru gerçekleştirebilecekleri kurum KOSGEB olacak.

Programla ilgili diğer önemli bir değişiklik de başvuru zamanı ile ilgili. Geçmiş dönemlerde, açılan çağrılarla proje kabulü gerçekleştirilen program, yeni mevzuatı ve uygulayıcı kuruluşu ile birlikte senenin her zamanı başvuruya açık olacak. Program için, KOBİ Bilgi Sistemi (KBS) üzerinden bir başvuru altyapısı şu anda hazır.

Bu kapsamda akıllara gelen ilk soru tabiki de KOBİ ölçeğinde olmayan işletmelerin nasıl başvuru gerçekleştirecekleriyle ilgili. Aslında bakanlık, tıpkı Ar-Ge ve Tasarım Merkezleri gibi; Teknoyatırım Destek Programı için de ayrı bir sayfa düzenlemişti. Mart – Aralık 2017 tarihleri arasında ne olduysa, program KOBİ’ler için KOSGEB’e devredildi. Aynı programın farklı kurumlar tarafından yürütülüyor olması, ilk defa karşılaşılan bir durum. Yapılan bu sınıflandırmaya göre, örneğin KOBİ ölçeğinde Ar-Ge Merkezi olan/olacak işletmelerin de süreçlerinin KOSGEB tarafından yürütülmesi gerekir. KOBİGEL Programı ve zaten yönettiği onlarca programa zaman-işyükü açısından yeterli olamayan KOSGEB’in değerlendirmeleri nasıl gerçekleştireceği bir muamma. Bu tercihin getirdiği olumsuzlukları, program; pratik olarak uygulamaya geçtiğinde daha iyi anlayacağız. Her zamanki gibi “büyükler daha iyi bilir.” deme gerekliliğiyle, konuyu izlemeye alıyoruz.

KOBİ ölçeğinde olmayan işletmelerin nasıl başvuru yapabileceklerini incelemek adına T.C. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın hazırladığı resmi program sayfasına giriş sağladık. Online başvuru işlemleri vasıtasıyla izlediğimiz yönergeler sonucu “Başvuru dönemleri dışında olduğunuz için başvuru yapamazsınız.” ifadesi ile karşılaştık. Sanıyorum, bu konuyla ilgili bakanlık hala düzenlemelerini gerçekleştirmedi. Şimdilik, programın yalnızca KOBİ Ölçeğindeki işletmelere hitap ettiğini söyleyebiliriz.

Teknoyatırım Destek Programı Hangi KOBİ’ler İçin?

Teknoyatırım Programı, uzun ismiyle Teknolojik Ürün Yatırım Programı; adıyla müsemma bir program. Teknolojik bir ürünü Türkiye’de ilk defa üretmek adına Ar-Ge süreçlerini tamamlayan işletmeler; programa başvurabilir. Burada akıllara ilk gelen soru; destekle seri imalata geçirilecek ürünün teknoloji sınıfının ve Ar-Ge niteliğinin nasıl belirleneceği. Bu belirlemeler için iki “aracı” kullanmak gerekiyor:

Araç 1 – KOSGEB TAB.12.00.01 – Öncelikli Teknoloji Alanları Tablosu

Geçmiş dönemde KOBİGEL Programı’na ilişkin karşılaştığımız bu tablonun genişletilmiş hali, program ile birlikte seri imalata geçirilebilecek ürünlerin niteliğine ilişkin bilgi sağlıyor. Bu tabloda dikkate alınması gereken; başvuruda bulunacak işletmenin değil, seri imalata geçirilecek ürünün NACE kodu uygunluğudur. Bu nedenden ötürü, başvuru uygunluğu tespiti için NACE kodlarını içeriğiyle beraber dikkatli bir şekilde incelemek gerekmekte.

Tabloya pratik erişim için Öncelikli_Teknoloji_Alanları_Tablosu-2 dokümanını inceleyebilirsiniz.

Araç 2 – Ar-Ge Niteliğinin Kanıtlanması

Kriter 1 – Ürün; ulusal uluslararası fonların sağladığı desteklerle başarılı bir şekilde tamamlandı.

Kriter 2 – Ürün; yurtiçi veya yurtdışında teknoloji geliştirme bölgelerinde/ araştırma merkezlerinde/ kuluçka merkezlerinde/hızlandırıcılarda başarıyla tamamlanan projeler sonucunda ortaya çıktı.

Kriter 3 – Ürün; kamu araştırma merkezleri ve enstitülerce geliştirildi.

Kriter 4 – Ürün; doktora çalışması sonucunda ortaya çıktı.

Kriter 5 – Ürün; patent ile koruma altında

Kriter 6 – Ürüne ilişkin TÜR Belgesi mevcut.

En az bir adet kriteri sağlayan ürünler için başvuru esnasında bu kriterleri sağladıklarına ilişkin belge sunulması gerekmektedir. Bu belgeleri daha önceki yazımızda bir tablo haline getirmiştik. Anlatı bütünlüğü açısından burada bir kez daha paylaşıyoruz:

Başvuru Uygunluğunun Belirlenmesi – Diğer Unsurlar

Dikkat edilmesi gereken kriterler, bununla da sınırlı değil. Aynı ürünün seri imalata geçirilmesi için farklı programlardan destek alan KOBİ’ler, programdan faydalanamıyor.  Programa uygunluğun belirlenmesinde önem teşkil eden 4 unsurun akılda kalması için aşağıdaki infografi yararlı olacaktır.

En önemli hatırlatmayı da sona bırakmak istedik. Kamu kaynaklarıyla tamamlanan ya da patentli ürünlerde ilgili belge yayın tarihi itibariyle en çok 5 yıl geçmiş olması gerekmekte. Beş yıldan önce tamamlanan projeler sonucunda elde edilecek ürünlerin seri imalata geçirilmesi için destekten faydalanılamayacak.

Teknoyatırım Programı Destek Oranları

Teknoyatırım Destek Programı kapsamında KOBİ’ler için proje başına ayrılan bütçe 5 Milyon TL. Destekten hem geri ödemeli hem de geri ödemesiz şekilde faydalanmak mümkün. KOSGEB’in verdiği diğer desteklerden farklı olarak; özellikle makine, teçhizat, kalıp ve yazılım giderleri için hem geri ödemeli hem de geri ödemesiz destekten eş zamanlı faydalanılabilinecek.

Destek oranı, başvuru sahibinin ölçeği, proje ile birlikte satın alınacak makine, teçhizat, kalıp ve yazılımın yerlilik oranına göre ve proje çıktısının teknoloji sınıfına göre (KOSGEB TAB.12.00.01 – Öncelikli Teknoloji Alanları Tablosu) değişiyor. Sabit destek oranı %60. Yerli alımlarda +%15 destek oranı uygulaması devreye giriyor. Seri imalata geçirilecek olan ürün, Türkiye’de ilk defa üretilecekse ve yüksek teknoloji sınıfındaysa +%5 destek oranından faydalanılıyor.

Örneklemek gerekirse;

Başvuruyu gerçekleştirecek işletme Küçük KOBİ sınıfında. İşletme, yüksek teknoloji sınıfındaki x ürününü, y makinesi ile seri olarak üretilecektir. Y makinesi yerli malı belgesine sahiptir.

İşletme sınıfına göre destek oranı: %60

Yerli y makinesi KDV hariç bedel: 100.000 TL

y makinesi için destek oranı: %75

x ürünü yüksek teknoloji sınıfında olduğu için toplam destek oranı: %80

y makinesi finansmanında geri ödemesiz destek miktarı: 80.000 TL

y makinesi finansmanında geri ödemeli faydalanılabilecek destek miktarı: 20.000 TL

Şayet y makinesi, ithal bir makine olsaydı;

y makinesi finansmanında geri ödemesiz destek miktarı: 65.000 TL

y makinesi finansmanında geri ödemeli faydalanılabilecek destek miktarı: 35.000 TL

Aynı senaryoda, başvuru sahibi mikro ölçekli KOBİ olsaydı ve bu defa satın alınacak teçhizat yerli malı belgesine sahip olsaydı;

İşletme sınıfına göre destek oranı: %70

Yerli y makinesi KDV hariç bedel: 100.000 TL

y makinesi için destek oranı: %85

x ürünü yüksek teknoloji sınıfında olduğu için toplam destek oranı: %90

y makinesi finansmanında geri ödemesiz destek miktarı: 90.000 TL

y makinesi finansmanında geri ödemeli faydalanılabilecek destek miktarı: 10.000 TL

Teknoyatırım Programı Desteklenen Kalemler

Teknoyatırım Destek Programı bütçe bileşenleri; yatırım ve yatırım sonrası destekler olarak iki kalemde değerlendirilebilir:

Yatırım sırasında verilen destekler;

a.Makine-Teçhizat-Yazılım

b.Personel Giderleri Desteği

c.Eğitim ve Danışmanlık Desteği

d.Kira Desteği

Yatırım sonrasında verilen destekler;

e.Personel Giderleri

f. Enerji Giderleri

olarak sınıflandırılabilir.

Yatırım Sırasında Verilen Destekler

a.Makine-Teçhizat-Yazılım Giderleri Destekleri

Programda, makine-teçhizat ve yazılım giderleri desteği kendi içinde alt kırılımlara sahiptir. Bu destek türü çerçevesinde; teknolojik ürünün üretilmesinde kullanılmak şartıyla ayrıca kalıp giderleri de destek içerisindedir. Yukarıda da ifade ettiğimiz gibi gider grubu içerisinde alınacak olan kalemin yerli malı belgeli olması halinde +%15 destek oranı uygulaması geçerlidir.

Geçmiş program deneyimlerinden bize en fazla iletilen sorulardan biri de kalıplar için yerli malı belgesi alınıp alınmadığı ile ilgili. Yerli malı belgesi alma süreci ile ilgili detaylar, her ne kadar ilerleyen blog yazılarımızın planında olsa da kalıplar için yerli malı belgesi alınamadığı bilgisini burada da ifade etmemiz yanlış olmayacak.

Makine-teçhizat-yazılım giderlerinde önemli bir konu da alınacak kalemin yeni olma durumu. Program genelinde yeni alınan makine şartı aransa da ithal edilen makineler için bir düzenleme getirilmiş. Teknoyatırım Program mevzuatına göre, önceden ithal edilmiş makine-teçhizat, ithal edildiği tarihte yeni olması şartıyla, yatırım projesi başvuru tarihi itibariyle en fazla 3 (üç) yaşında ise destek kapsamında değerlendirilebilecek.

Yine aynı gider grubu kaleminde ifade edilen bir diğer destek kalemi de üretim hattı tasarım giderleri. Bildiğimiz üzere mühendislik yaklaşımında operasyonel bir proses gerçekleştirebilmek ve ürünü kalite, maliyet, kapasite vb parametreler dahilinde üretebilmek için farklı makinelerden oluşan üretim hatlarına ihtiyaç duyulabilir. Bu durumda, ilgili makinelerin seçimi, otomasyon uygulamaları veya özel amaçlı makine geliştirme gibi farklı tetikleyici projeler ortaya çıkabilir. Diğer yatırım projeleri programlarında, göz ardı edilen bu gider Teknoyatırım Programı’nda devreye alınmış. Proje bütçesinde toplam makine-teçhizat-yazılım giderlerinin %3’ünü geçmemek şartıyla, projede bütçelendirilebiliyor.

Programda en büyük yenilik şüphesiz ki yukarıda açıkladığımız; bu gider grubunda; tek bir kalem için hem geri ödemeli hem de geri ödemesiz desteklerden faydalanabilme imkanı. Ölçek, makine ve teçhizatın yerlilik durumuna göre değişen destek oranlarında, geri ödemeli destekten faydalanmak isteyen işletmelerin; teminat mektubu sunmaları gerekiyor. Teminat mektubuna ilişkin giderlerin %100’de destek kapsamına alınıyor.

b.Personel Giderleri Destekleri

Teknoyatırım Destek Programı ile Ar-Ge’si tamamlanmış teknolojik ürünün ilk defa seri imalata geçirileceği düşünüldüğünde, program doğal olarak yeni istihdam edilecek personelin giderlerini desteklemekte. Projede gider beyanında bulunulacak personel, başvuru sahibi işletmede en erken proje başvuru tarihi itibariyle çalışmaya başlayabilir.

Mevzuat personele verilecek ücretin belirlenmesinde son kararın kurul tarafından verileceğini ifade etse de, mevzuatta; asgari brüt ücret değerleri çerçevesinde personel niteliklerine göre bir üst maliyet belirtilmiş durumda.

Personel maaş belirleme, her ne kadar brüt asgari ücret üzerinden belirlense de; desteğin aylık net ücret üzerinden hesaplanması gerektiğininin net ücret harici AGİ, primler vb gibi giderlerin işveren yükümlülüğünde olacağı unutulmamalıdır.

c.Eğitim ve Danışmanlık Giderleri

Üst limiti 150.000 TL ile sınırlandırılan gider kalemi kapsamında, proje ile birlikte satın alınacak; makine-teçhizat-yazılım kullanımına ilişkin eğitimlere destek sağlanmaktadır. Bununla birlikte, proje fizibilitesinin oluşturulması ve uygulama süreçlerinde alınacak olan danışmanlık hizmeti de destek kapsamındadır. Projede gider olarak beyan edilebilecek danışmanlık desteğinin, proje uygun maliyeti olarak kabul edilebilmesi için; hizmetin aşağıdaki kriterlerden birini sağlaması beklenmektedir:

• Yurt içi/yurt dışındaki üniversiteler
• Teknoloji Transfer Ofisleri
• Teknoloji Geliştirme Bölgesi yönetici şirketleri
• Teknoloji Geliştirme Bölgesinde/Teknoloji Transfer Ofislerinde görevlendirilmiş öğretim elemanları
• Teknoloji Geliştirme Bölgesinde firması bulunan öğretim elemanları
• Mühendislik, faaliyetleri ile ilgili teknik danışmanlık veren firmalar
• Mesleki Yeterlilik Kurumu tarafından KOBİ Danışmanı olarak belirlenmiş kişiler
• Kamu kurum/kuruluşları tarafından kurulmuş araştırma merkezleri/enstitülerinden

Proje süresi boyunca alınacak danışmanlık hizmetleri; teknik veya finansal konularda olabilir.

d. Kira Desteği

Yeni yatırım için işletme şayet arzu ederse, Teknoyatırım Programı çerçevesinde kira desteği alabilmekte. Net kira gideri olarak desteklenecek bu kalem; aynı personel giderlerinde olduğu gibi en erken Teknoyatırım Destek Programı başvuru gününde başlayabilir.

Yatırım Sonrasında Verilen Destekler

Teknoyatırım Programı, yatırım sonrasında verilen destekler yatırımın tamamlanmasını izleyen ilk bir yıl boyunca geçerli.

e. Personel Giderleri

Yatırım sonrasında verilen personel destekleri, yatırımın işletilmesini amaçlamaktadır. Yeni yatırım için işletme; seri olarak üretilebilen ürünün, tanıtımı ve pazarlanması ile proje ile birlikte yatırım yapılan makinelerin kullanımına yönelik yeni personel istihdamı yapabilir. Projenin bitiş tarihinden itibaren son 1 (bir) yıl içinde istihdam edilmiş personel için de bu destekten faydalanılabilir.

f.Enerji Giderleri

İşletmeye; teknolojik ürünün üretimine yönelik kullanılan elektrik ve doğal gaz enerjisine ait giderler için Kurul tarafından belirlenen tutar üzerinden geri ödemesiz destek sağlanır.

Teknoyatırım Programı Destek Süresi

Program kapsamında verilecek desteğin azami süresi 36 ay olacak. Bu süre, yatırım ve yatırım sonrası (işletme giderleri) desteği toplamından oluşuyor.

Projeye konu olan yatırımı 36 ayda tamamlayamayan işletmeler için kurul kararı doğrultusunda ek 6 aylık süre verilebilecek. Başvuru formu ile birlikte kuruma sunulması beklenen fizibilite raporu finansal/geri dönüş hesapları için oldukça önemli ve doğru seçilmeli.

Teknoyatırım Programı İşleyiş Mekanizması

Program henüz yayınlandığı için, desteklenen projelerde geri ödeme performansı henüz tam olarak bilinmemekte. Buna karşın mevzuata göre; başvuru, değerlendirme ve izleme süreçlerini aşağıda sizin için bir akış şemasında ifade etmeye çalıştık.

Teknoyatırım Programı Başvuru Dosyası

Şüphesiz ki program, duyurulduğu haliyle oldukça cazip. 36 ay süreli yatırımlarda, özellikle makine/teçhizat ihtiyaçları için hem geri ödemeli hem de geri ödemesiz destek verilmesi birçok üretici firmanın dikkatini çekiyor.

Öncelikle, programda bahsedilen ve seri üretime konu olabilecek ürünün katma değerinin oldukça yüksek olması gerekiyor. İlk bölümde incelediğimiz, ürün NACE sınıfı, ülke çapında yenilik ve ürünün Ar-Ge niteliği kriterlerinin hepsinin yakalanması gerekiyor.

Tüm bu uygunlukların taşınması halinde, başvuru sahiplerinin oldukça detaylı bir dosya hazırlamaları bekleniyor. KOSGEB Bilgi Sistemi’ne giren/girecek olan işletmeler; sol panelde yalnızca 5 bölümde projenin sorgulanacağını düşünebilir/düşünmüş olabilirler.

Başvuru Dosyası Bileşenleri

Başvuru dosyasının iki önemli bileşeni mevcut. Bu bileşenlerden ilki “Yatırım Projesine İlişkin Bilgi Dokümanı”, projeyi ve başvuru sahibini pek çok açıdan sorgulamakta. İçerisinde fayda-maliyet analizinden, SWOT analizine kadar birçok unsuru içeriyor ve başarılı bir başvuru süreci için oldukça detaylı hazırlanması gerekiyor. Hazırlıkta, proje yönetimi bilgi alanlarından hemen hemen tamamında yer alan ilgili araç ve tekniklerin uygulamaya alınabilmesi belirli ölçek altındaki KOBİ’ler için zorlayıcı olabilir.

Başvuru dokümanının diğer bir bileşeni olan “Fizibilite Raporu”nda ise, işletmenin;

• Organizasyonel süreç varlıkları
• Çevresel işletme faktörleri
• Paydaş yönetimi ve analizi
• Pazar analizi
• İnsan kaynakları yönetimi
• Finansal analiz
• Yatırım planı
• Risk yönetimi

konularında oldukça detaylı bilgilerin sunulması bekleniyor.

Bu tip bir yatırım gerçekleştirmek isteyen KOBİ’lerin, program ve işletme hedeflerini bir arada değerlendirerek; başvuru kararı almaları gerekiyor.

Programa ilişkin diPMO Sunumumuzu da tamamlayarak yayına aldık. Güncel mevzuata göre hazırlanmış sunumumuza; KOSGEB Teknoyatırım Programı – diPMO Sunum dokümanından ulaşabilirsiniz. Bilgiler haricindeki sorularınızı [email protected] adresinden yanıtlamaktan memnuniyet duyacağımızı hatırlatıyoruz.

Başvuru sahiplerine şimdiden başarılar!