SADE Destekleri proje bütçe değişiklikleri başlıklı yazımızda, TEYDEB 2.0 sürecinde yürürlüğe giren TEYDEB Sanayi Destekleri – SADE – projelerinde geçerli olacak bütçelendirme kriterlerini değerlendirmeye çalışacağız. Yazımızda kaynak olarak Yenilik Destek Programı Uygulama Esasları Yönergesi dokümanını dikkate aldığımızı hatırlatalım.

SADE Destekleri Proje Bütçeleri ve Destek Oranları

Bu yazımızda da bahsettiğimiz üzere 11.03.2018 tarihli 1501 TÜBİTAK Sanayi Ar-Ge Projeleri Desteği kapsamında KOBİ ölçeğindeki işletmeler için destek oranı sabit %75’e, Büyük Ölçekli işletme statüsündeki işletmeler içinse sabit %60’a çekilmişti. 

TEYDEB 2.0 SADE destekleri kapsamında da işletmelerin ölçeklerine göre bu destek oranları geçerliliğini koruyacak. SADE destekleri çağrılı programlarla yürütüleceği için, destek programı bünyesinde yürütülen çağrılarda toplam çağrı bütçesi ve maksimum proje bütçesi gibi unsurlar çağrı dokümanında ifade edilecek. Bu yazımızda, ilk çağrı Genel SADE’yi değerlendirmiş ve toplam çağrı bütçesinin 200 Milyon TL, sunulacak maksimum proje bütçesinin ise 50 Milyon TL olduğundan bahsetmiştik. Benzer şekilde TEYDEB 2.0 Çağrı Planı’na uygun olarak yayımlanacak Tematik SADE destekleri ile program / proje bütçeleri ile ilgili bilgi edinmek mümkün olacak.

SADE Destekleri proje bütçe destek oranlarında yine kısmi/oransal destek uygulaması söz konusu olacak. Bu konuya yazının ilerleyen bölümlerde daha detaylı olarak değineceğiz.

SADE Destekleri Proje Bütçeleri Desteklenen Giderler

TEYDEB 2.0 kapsamında, bütçe kalemlerinde ciddi değişiklikler gerçekleşmemekle beraber dikkat edilmesi gereken bir takım yenilikler de mevcuttur. Buna değişiklikleri aşağıda başlıklar altında özetlemeye çalışacağız.

Personel Giderleri

SADE Destekleri proje bütçe kalemlerinde değerlendireceğimiz ilk konu personel bütçesi. Personel bütçesi hesaplamalarında, geçmiş dönemde olduğu gibi başvuru tarihinden önceki 6 aylık maaşın ortalaması dikkate alınacak. Bu noktada, 150X kodlu projelerden farklı olarak çıplak brüt ücret + SGK İşveren Payı + İşsizlik İşveren Payı üzerinden ortalama maliyet hesabı yapılacağını hatırlatmakta fayda var.

Bununla birlikte SADE Destekleri proje bütçe kalemlerinden personel bütçesinde, yine personel deneyim ve mezuniyet tarihleri dikkate alınarak proje personelleri için üst bütçe belirlenmeli.

Geçmiş dönemde mezuniyet tarihi – proje başvuru tarihi arasındaki süre dikkate alınarak lisans personeli için brüt asgari ücretin 6 veya 10 katı oranında personel üst limiti bulunmaktaydı. SADE destekleri proje bütçelerinde ise bu çarpan 8 katı olarak sabitlenmiştir.  Diğer bir deyişle, personel üst bütçelerinin belirlenmesinde SADE desteklerinde yalnızca personel eğitim durumunun etkili olacağı söylenebilir.

Personel bütçesinde; ikramiye, fazla mesai, prim, ihbar ve kıdem tazminatı, temettü ödemesi, huzur hakkı, yıllık kardan pay, murahhas azaya ödenen üyelik ücretleri, izin ücretleri, özel sigorta giderleri destek kapsamında olmayacak. Geçmiş dönemde fazla mesai ve personel sözleşmesinde belirlenmiş olan ikramiye tutarı da desteklenen giderler arasındayken, SADE Destekleri proje bütçe kalemlerine ilişkin düzenlemelerle bu giderler destek kapsamından çıkarılmıştır.

Proje personel bütçelerinin belirlenmesinde diğer bir değişiklik ise birden fazla kuruluşta çalışan personellerin durumuna ilişkin. SADE Destekleri proje bütçeleri değişikliğine göre, personel için başvuru sahibi kuruluş dışında 30 günden fazla SGK primi tahakkuk etmesi durumunda, bu kişiler için destek talebinde bulunulmayacak.

SADE Destekleri proje bütçeleri kapsamında personel giderleri altında bir de şirket ortaklarının durumunu inceleyerek bu bölümün sonuna gelelim. Başvuru sahibi işletme ortakları; proje bütçesinde ortaklar kurulu kararı alınması şartıyla yer alabilecekler. Fakat ortaklar, başka bir işletmede sigortalı çalışansa – 5510 Sayılı SGK Kanunu 4. madde (a) bendine tabi ise – SADE Destekleri proje bütçeleri kapsamında bu kişiler için bütçe belirlenemeyecek.

Personel Harici Giderler

Bu yazımızda, SADE Destekleri ile birlikte PRODİS altyapısında yer alan bütçe kalemlerinin de değiştiğini ifade etmiştik. Bu yapısal değişiklik haricinde SADE Destekleri proje bütçeleri çerçevesindeki bütçe kalemlerinde herhangi bir değişiklik yok. Buna göre;

• Malzeme Giderleri ile Alet-Teçhizat-Yayın-Yazılım giderleri aynı formda ayrı bölümler olarak ifade edilecek.
• Seyahat, Danışmanlık/Hizmet Alımları ve Ar-Ge/Test giderleri aynı formda ayrı bölümler olarak ifade edilecek.
• Malzeme Giderleri, proje kapsamında ihtiyaç duyulan her türlü malzeme ve sarf giderlerini içerirken alet-teçhizat kalemlerinde seri imalata yönelik olmayan her türlü makine, teçhizat, test cihazı, yazılım ve yayın giderleri beyan edilebilecek.
• Seyahat Giderleri, ekonomi sınıfı uçak, otobüs, tren biletlerini kapsayacak ve konaklama giderleri seyahat giderlerine dahil edilemeyecek.
• Hizmet Alımı ve Danışmanlık Giderleri’nde önemli sayılabilecek bir değişiklik söz konusu. 150X kodlu sistemde, kurumlar; gerçek kişi ortaklarından, yönetim kurulu üyelerinden, müdürlerinden ve çalışanlarından hizmet alabiliyordu. SADE Destekleri proje bütçeleri hazırlanırken, başvuru sahiplerinin ve çalışanlarının organik bağının bulunduğu kuruluşlardan destek alınamayacağı göz önünde bulundurulmalı.
• SADE destekleri proje bütçeleri kapsamında yurt dışından alınan danışmanlık/hizmet giderleri dönem başına %20 ile sınırlandırılmış. Yani normal şartlarda, herhangi bir dönem içerisinde beyan edilen yurt dışı danışmanlık/hizmet giderinin o dönem içerisinde beyan edilen toplam tutara oranı %20’yi geçmemeli. Çağrı çerçevesinde belirtilmesi halinde yurtdışı kurumlardan alınacak hizmetlerin oranının %50’ye kadar çıkabileceğini hatırlatalım.
• Ar-Ge kuruluşları; üniversiteler, Teknoloji Transfer Ofisleri, test merkezleri ve arge amaçlı diğer hizmet alım faaliyetlerinin desteklendiği kalem olarak, TEYDEB 2.0 yapısına uygun olarak yenilenen PRODİS sisteminde belirtilebiliyor.

Genel Gider Desteği

Geçmiş dönemden farklı olarak, çağrı bazında genel gider desteği de verilerek işletmelerin proje kapsamında beyan edilemeyen giderlerin kompanse edilmesi sağlanacaktır. Mevzuata göre genel gider destek tutarı, proje destek tutarının %20’sini geçmeyecek şekilde verilecek ve bu oran çağrı dokümanında belirtilecek. Bu yazımızda değindiğimiz TEYDEB 2.0 sürecinin ilk çağrısı Genel SADE’de bu oran belirtilmemiş fakat desteklenen gider kalemlerinde mevcut. diPMO’ya göre yayımlanan ilk çağrıda Genel Destek oranını pratik uygulamalar belirleyecek.

SADE Destekleri Proje Bütçeleri Destek Kapsamı Dışındaki Giderler

TEYDEB 2.0 kapsamında, bütçe kalemlerinde elbette desteklenmeyecek giderler de olacak. Bu giderleri de aşağıda başlıklar altında sizlerle paylaşmak istedik.

Proje Başvuru Hazırlama ve Hazırlatma Giderleri

SADE Destekleri proje bütçeleri düzenlemeleri ile diPMO gibi proje yönetimi hizmeti veren işletmeler için 1507 kodlu program kapsamında sunulan 10.000 TL’lik destek tutarı tamamen ortadan kalkmış oluyor. Burada, teknoloji transfer ofisleri proje hazırlama konusunda avantajlı konuma geçiyor. Zira, akademik danışmanlık giderleri adı altında söz konusu hizmete dair destek talebinde bulunulması olası.

Bu duruma; danışmanlık sektörü açısından bakarsak bize göre değişen birşey olmayacaktır. Çünkü, zaten TEYDEB’in bir proje ömrü boyunca hem başvuru hem yürütme süreçleri için belirlediği mali değer oldukça düşük. Bu tip mevzuat değişikliklerini de göz önünde bulundurduğumuzda, ilk defa başvuru gerçekleştirecek kurumlar ile bu alanda profesyonel hizmet almak isteyen işletmeler, her zaman diPMO ve benzeri işlerini doğru yapan kurumlara ihtiyaç duyacaktır.

Proje Ortaklarından Alınan Danışmanlık ve Hizmet Alımı Giderleri

150X kodlu projelere ortaklı başvuru yapılabiliyordu. SADE destekleri için de ortaklı başvurular söz konusu olacak. Fakat SADE Destekleri proje bütçeleri içerisinde ortak olunan firmalardan danışmanlık ve hizmet alımı gerçekleştirilemeyecek. 

Proje Özel Hesabına Ait Her Türlü Banka Masrafları

Geçmiş dönemde, transfer ödemesi hesabından alınan hesap işletim ücreti vb. kesintiler yeminli mali müşavirler tarafından dikkate alınmamaktaydı. Bu düzenlemeyle beraber, ilgili kesintilerin işletme tarafından karşılanması gerekmektedir.

Proje Ticarileşmesi Sürecindeki Giderler

Projenin ticarileşmesi için ihtiyaç duyulabilecek giderler (Web sitesi hazırlama, üretim altyapısı tedariği vb.) destek kapsamına girmemektedir. Bu giderler için KOSGEB’in Endüstriyel Uygulama Destek Programı veya Teknoyatırım Destek Programı’ndan faydalanılması mümkündür.

SADE Destekleri Proje Bütçeleri Oransal Destek Uygulamaları

TEYDEB 2.0 sürecinde kısmi(oransal) destek uygulamasında temelde herhangi bir değişiklik bulunmamaktadır. Projenin sağlıklı bir şekilde hayata geçirilmesi için alınması mecburi olan alet-teçhizat ve kalıp gibi kalemler, seri üretimde kullanılma durumuna göre proje süresine orantılı olarak destek kapsamına alınır. Bu kapsamda alınan gider kalemleri için destek süresi(ay) x %2 formülüyle kısmi destek oranı belirlenir. Kısmi destek oranı, normal şartlarda minimum %40, maksimum %72 olarak belirlenmiştir. Eğer tedarik edilen ürünün faydalı ömrünün büyük bölümünü seri üretim faaliyetlerinde tamamlaması bekleniyorsa, bu oran %25’e indirilebilir.

Test, analiz ve ölçüm cihazları projenin tamamlanmasından sonra genel olarak Ar-Ge faaliyetlerinde kullanılacaksa kısmi destek uygulanmayacak. Bu sistemlerin seri üretim sürecindeki test ve ölçüm işlemlerini gerçekleştirecek olması durumunda ise kısmi destek uygulaması söz konusu olacak

Proje kapsamında işletme tarafından geliştirilecek olan prototip ürünler/sistemler proje sonrasında firma bünyesinde üretimde kullanılacak veya ticarileştirilecek olsa dahi ürünü/sistemi meydana getiren bileşenler(malzeme, modül, sistem vb.) bedellerinin tamamı üzerinden destek kapsamına alınacak.

Yazımızda mümkün olduğunca TEYDEB’deki değişikliklerin proje başvurularının mali yapısına ne şekilde yansıyacağını belirtmeye çalıştık. Umuyoruz ki bu değişiklikler ile beraber, destek mekanizması daha aktif ve hızlı bir şekilde işletmelerin Ar-Ge süreçlerindeki maliyetlerini azaltmalarını sağlamaya destek olur.