Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi – TÜR Belgesi; bu yazımızda detaylarını belirttiğimiz Teknolojik Ürün Destek Programı – TEKNOYATIRIM ile gündeme gelen bir konu. 2016-2018 senesi arasında özellikle; TÜBİTAK Proje Programları’nda değerlendirme ve yürütme süreçlerinin uzaması nedeniyle yeni ürün/sistem/hizmet geliştirme süreçlerini kendi özsermayesi ile gerçekleştiren işletmelerin Ar-Ge proje çıktılarını seri imalata geçirmeleri için yeni bir fırsat olabilecek Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi – TÜR Belgesi başvuru süreçlerini sizler için değerlendirdik.

TÜR Belgesi ve Teknoyatırım Destek Programı İlişkisi

Teknoyatırım Destek Programı; bilindiği üzere teknoloji sınıfına göre belirlenmiş Ar-Ge ürünlerini seri imalata geçirebilmek ve/veya bu ürünleri yurtiçi-yurtdışı pazarlarda tanıtabilmek amacıyla KOSGEB tarafından Ocak ayının son günlerinde duyurulan bir program. Bu programdan faydalanmak isteyen işletmelerin, seri imalata/pazara sunacakları ürünlerin Ar-Ge niteliğini kanıtlamaları gerekmekte. Ürün Ar-Ge niteliğini kanıtlamak için faydalanılan belgelerden biri de bu yazımıza konu olan Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi diğer bir ifadeyle TÜR Belgesi.

Ulusal destek programları çerçevesinde özel sektöre en çok proje desteği sağlayan kurum TÜBİTAK TEYDEB programlarında 2016 – 2018 seneleri arasında değerlendirme & yürütme süreçlerinin uzaması; Ar-Ge projelerinde “kamu Ar-Ge desteği ile tamamlanan projeler” şartının sağlanmasını zorlaştırdı. Bu nedenden ötürü, pek çok işletme; yeni ürün geliştirme süreçlerini kendi öz kaynaklarıyla geliştirmeye yöneltti. İşte TÜR belgesi, bu şekilde geliştirilmiş ve pazara sunulmuş ürünlerin Ar-Ge niteliğinin kanıtlanması ve bu şekilde Teknoyatırım Destek Programı için başvuru hakkı kazanılmasında önemli bir değer sağlayabilir.

Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi – TÜR Başvuru Süreçleri

Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi başvuru süreçleri, yine ürünün geçmişte Ar-Ge boyutunun ilgili bu konuda yetkili kurumlarca değerlendirilip/değerlendirilmeme durumuna göre değişiklik gösterir. 

TÜR Belgesi alınacak ürün şayet;

• Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde gerçekleştirilen projeler
• Kamu kurum ve kuruluşları ile kanunla kurulan vakıflar tarafından veya uluslararası fonlarca desteklenen Ar-Ge ve yenilik projeleri

sonucu ortaya çıkan bir ürünse; bu durumu kanıtlayan belgelerle birlikte online başvuru yapmak mümkün. 

Başvurular; e-devlet sistemi üzerinden e-imza ile gerçekleşiyor. TÜR ile alakalı bakanlık tarafından hazırlanmış resmi siteye buradan ulaşmak mümkün. E-devlet üzerinden yönlendirilen TÜR Portal ekranında karşımıza “Proje Bilgileri Ekle” ve “Ekli Dosyalar” olmak üzere iki farklı veri giriş bölümüne ulaşılıyor.

Proje bilgileri bölümü; TÜR belgesi alınacak ürünün TGB’de ya da kamu kaynağı ile geliştirilip/geliştirilmediğini sorguluyor. Şayet ürün; bu iki şarttan herhangi birini taşıyorsa, bu durumu kanıtlar nitelikte belgeyi “Ekli dosyalar” bölümünde belirtmek gerekiyor. Ürünün; işletme öz kaynaklarıyla geliştirilmesi durumunu ise bir sonraki başlıkta değerlendireceğiz.

İlgili ürün; ister TGB ve/veya kamu kaynaklı desteklerle, ister işletme öz kaynaklarıyla geliştirilmiş olsun başvuru aşamasında söz konusu ürünün pazara sunulmuş olması ve yerli malı belgesi olması şart. Ar-Ge niteliği resmi olarak kanıtlanmış veya öz kaynaklarla geliştirilmiş yenilikçi ürünler için TÜR Belgesi başvuru süreçleri için gerekenleri bir infografide derlemeye çalışalım.

Özkaynaklarla Geliştirilen Ar-Ge Ürünleri için TÜR Belgesi

Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi – TÜR Belgesi süreçleri için hazırladığımız infografiden de görüldüğü üzere; geçmiş dönemde işletme öz kaynaklarıyla geliştirilmiş ürünlerin Ar-Ge niteliğini belirleme sürecinde görevli kurum TÜBİTAK. Başvuru aşamasında; proje türü; öz kaynaklar olarak işaretlendiğinde; başvuru sahiplerinin karşısına TÜR belgesi alacakları ürünün geliştirme süreçlerine ilişkin sorular iletilmekte. Mini bir Ar-Ge projesi formatı sayılabilecek bu bölümlerde; başvuru sahiplerinin kendi öz kaynaklarıyla gerçekleştirdikleri Ar-Ge projelerine ilişkin aşağıdaki bilgileri vermeleri bekleniyor:

• Proje Bütçesi
• Teknolojik Ürünün Genel Tanımı/Özellikleri
• Proje Özeti
• Projenin Amacı
• Projenin Gerekçesi ve Hedefleri
• Projenin Ar-Ge Niteliği ve Teknolojik Yönü
• Projenin Ekonomik Katkısı ve Yaygın Etkisi
• Proje Sonucu Ortaya Çıkan Ürüne Yönelik Pazar Araştırması Sonuçları ve Firmanın Projeden Beklentileri
• İzlenen Yöntem
• Proje Süresi ve İş Planı

Sorulardan da anlaşıldığı gibi; aslında bu aşamada hazırlanan doküman, Ar-Ge/tasarım merkezi proje tanıtım kartlarının biraz daha genişletilmiş hali. Değerlendirmeyi TÜBİTAK’ın üstleneceği düşünüldüğünde; sıkıntısız bir denetim süreci geçirebilmek adına başvuruyu tıpkı 150x kodlu projelerde olduğu gibi oldukça detaylı hazırlamak gerekiyor. Çünkü; ürünün teknoloji düzeyini belirlemek adına TÜBİTAK tarafından görevlendirilecek olan hakemlerin hazırlayacağı raporlarda; ürünün Ar-Ge safhaları sorgulanıyor.

Teknolojik Ürün Deneyim Belgesi Temin Süresi

Pratikte TÜR belgesi başvurusu oldukça az olduğundan, bu süreyi kestirmek çok mümkün değil. Bakanlık ile yaptığımız görüşmede; öz kaynaklarla geliştirilmiş yerli malı belgesi olan ürünlerin Ar-Ge niteliğini belirlemek için TÜBİTAK değerlendirme süreçlerinde 3 adet hakem atanıyor. Bu üç hakemin de; işletme ziyareti gerçekleştirmesi zorunlu değil. Ziyaretsiz görevlendirmeyle de raporlarını oluşturabilirler. Fakat genelde bir hakem işletmeyi ziyaret ediyor. Tüm bu süreçler ise tahminen 2-4 ayı buluyor.

TGB ve/veya kamu kaynaklı geliştirilen projelerde; değerlendirme süreci olmayacağı için TÜR Belgesi temin süresinin 1-2 ay olacağını söylemek mümkün. Başvuru için bir ücret talep edilmeyen TÜR belgesinin geçerlilik süresinin 5 yıl olduğunu belirtmemizde fayda var.

Her zamanki gibi konuyla ilgili sorularınızı [email protected] ya da Drift üzerinden bize iletebileceğinizi hatırlatalım. TÜR Belgesi’nin tıpkı patent, faydalı model gibi KOBİ’lerin kurumsal yapı ve organizasyonel süreç varlıklarını geliştirmesi ümidiyle yazımızı tamamlıyoruz.