TEYDEB Programlarında Yenilikler 25.03.2019 tarihinde kurumun web sitesi üzerinden kamuoyuna duyuruldu. Proje yönetim süreçlerinde 1995 – 2009 seneleri arasında hemen hemen herhangi bir değişiklik göstermeyen kurum; 2009 senesinde süreçlerini dijital platforma taşıyarak, o zamanlar ülkemiz için devrim niteliği sayılabilecek köklü bir değişikliğe imza atmıştı. Proje denetimindeki profesyonel yaklaşımı ile sanayiye en çok destek sağlayan kurum özelliğini taşıyan TÜBİTAK TEYDEB’de öngörülen yenilikleri bu yazımızda TEYDEB 2.0 güncel durumu ile değerlendirmeye çalışacağız.

TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler ve Etkilenecek Projeler

TÜBİTAK TEYDEB programlarında yenilikler, şu anda TEYDEB 1.0 kapsamında sanayi kurumlarına; proje kapsamına göre sağlanan 15xx kodlu destekleri kapsıyor. Bu değişikliklerin;

1501 – Sanayi Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı

1507 – KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı

1509 – Uluslararası Sanayi Ar-Ge Projeleri Destekleme Programı 

1511 – Öncelikli Alanlar Araştırma Teknoloji Geliştirme ve Yenilik Projeleri Destekleme Programı 

programlarındaki yeni başvuracak ya da süren projeleri etkileyeceğini söylemek mümkün.

TEYDEB’in duyurusuna bakarsak; TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler beş temel kapsamda gerçekleşecek. Gerek sosyal medyada gerekse diğer duyuru organlarında yayımlanan kaynaklar yeterince açıklayıcı olduğundan,  TEYDEB Programlarında Yenilikler başlığındaki konular bir infografi ile hemen özetleyelim istedik.

TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler Ne Zaman Devreye Girecek?

TÜBİTAK TEYDEB Programlarında yenilikler, henüz ilgili programların uygulama esasları ile mevzuatlarına yansıtılmadı. Bu yazının yalnızca TÜBİTAK resmi organından duyurulan bir haberden yola çıkılarak hazırlandığını hatırlatarak, 5 temel değişikliğin yürürlüğe giriş tarihleri ve potansiyel ilgilileri hakkında bilgi verelim:

Mikro girişim ölçeğinde teknoloji üreten/üretim-geliştirme ölçeğindeki KOBİLER

Mevzuattaki gerçekleşmesi muhtemel bu değişikliklerden en önemlisi bu yazımızda detaylarını değerlendirdiğimiz ön ödeme talep süreçlerindeki değişiklikler. Teminat mektubu yerine ön ödeme süreçlerinde başvuru sahibi kurumun hazırlayacağı senetlerin de kabul edilecek olması en çok henüz yeni kurulmuş ve Ar-Ge çalışmaları devam eden girişimleri ilgilendiriyor. 

Bilimsel tabanlı proje yürüten ve ağırlıklı olarak Teknoloji Girişim Bölgesi’nde yer alan kuluçka merkezlerindeki KOBİ’ler; yetersiz finansman nedeniyle ön ödeme süreçlerinde beklenen teminat mektubu sunma konusunda sıkıntı yaşıyorlardı.

Duyuruya göre, TEYDEB Programlarında Yenilikler ile birlikte her proje için tek seferlik olmak şartıyla teminat olarak kuruluşlar tarafından düzenlenen senetler de kabul edilecek. Fakat bu şekilde ön ödeme alınabilecek en yüksek tutar 150.000 TL olabilecek. Birden fazla 150x kodlu proje yürüten kurumlar; transfer ödemesi aldıkları projelerdeki mahsup süreçleri tamamlandıktan sonra yine aynı haktan faydalanabilecekler. 

İlgili değişikliğin 1 Temmuz 2019 tarihinden sonra destek kararı verilen projelerde devreye gireceğini söylemek mümkün. Proje değerlendirme süreçlerinin 3 – 5 ay arasında değişen zaman dilimlerinde sürdüğü düşünüldüğünde, söz konusu imkanlardan yararlanmak isteyen işletmelerin proje hazırlık süreçlerini bu doğrultuda yürütmelerinde fayda var.

2019 Senesi İçerisinde Proje Sunacak İşletmeler ve Ön Kayıt Prosedürü

TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler çerçevesinde tüm kuruluşları etkileyecek en önemli değişiklik, ön kayıt süreçlerinde yaşanacak. Yaklaşık 1 sene önce kurumun TEYDEB 2.0 sürecinde duyurduğu proje bazlı kayıt zorunluluğu yerine işletme bazlı kayıt sisteminin TEYDEB 1.0 150x kodlu projelerde de devreye alınması planlanıyor.

İlgili değişiklik yürürlüğe giriş tarihi 1 Ocak 2020 olarak belirlenmiş. Bu nedenden ötürü, 2019 senesi içerisinde proje sunacak olan işletmeler için her proje için ön kayıt zorunluluğu bu sene için de geçerliliğini koruyor.

Yürütme Süreci Devam Eden Ortaklı Projelere Dikkat

Hali hazırda yürütme süreçleri devam eden ve 6 aylık periyotlarla her kurum tarafından portal üzerinden ayrı ayrı sunulması gereken dönem raporları; TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler ile  proje bazlı yürütülecek. Bu projelerde rapor verme zorunluluğu şu anda “muhatap kuruluşa” ait.

Burada, TÜBİTAK TEYDEB yürütme süreçlerine aşina olmayan takipçilerimiz için ufak bir hatırlatma yapmalıyız. Bir mali yılı 2 dönemde değerlendiren TÜBİTAK TEYDEB, destek alan projelerin izlemesini 3 temel rapor bileşeninden oluşan “dönem raporları” ile gerçekleştirir. Bu raporlar; AGY 500 – YMM Tasdik Raporu, Mali Rapor ve AGY 300 – Ar-Ge Yardımı İstek Formu olarak adlandırılır.

Mevcut yapıda 150x kodlu programlarında ortak olan her kurum; desteklenen projeleri çerçevesinde ayrı ayrı raporlama yapmak durumunda. Raporlama sürecinin ardından gerçekleştirilen izleme ziyaretlerinde, proje ortakları ilgili dönem için beyan ettikleri giderler ile teknik ilerlemelere göre değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda da her proje ortağına ayrı ayrı hak ediş ödemeleri yapılır.

Duyuruda ilgili raporlamanın yalnızca muhatap kuruluş tarafından yapılacağı bildirilse de; sürecin nasıl koordine edileceğini açıklamadan anlamak güç. Şayet; harcamaların esas olarak takip edildiği mali rapor ve AGY500 raporları tek bir kurum tarafından üstlenilirse; bu yapıda hak ediş ödemelerinin proje ortakları arasındaki inisiyatifle paylaşılacağını gösterir. Bu durumda, proje ortakları arasında muhasebe süreçlerinin yürütülmesi güçleşeceğinden kastedilenin dönem raporu bileşenlerinden yalnızca AGY 300 – Ar-Ge Yardımı İstek Formu’nun muhatap kuruluş tarafından hazırlanması daha olası bir yaklaşım gibi duruyor.

Uygulamanın 1 Ekim 2019 tarihinde devreye gireceği düşünüldüğünde, şu anda ortaklı proje yürüten işletmelerin bu durumdan; 2019/1 döneminde etkilenmeyeceğini söylemek mümkün. Fakat yine de mevcut yapıda ortaklı proje yürüten işletmelerin ilgili program mali mevzuatını sıklıkla takip etmeleri gerekiyor.

Ekonomik Fizibilite Raporu Desteği

TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler ile belki de en temel değişiklik ekonomik fizibilite raporu ile birlikte sunulacak 150x kodlu projelere sağlanacak 20.000 TL’lik ek destek. Son yıllarda; KOSGEB’in büyük ölçekli iki programı olan güncelliğini koruyan Teknoyatırım Destek Programı ve güncelliğini yitiren Stratejik Ürün Destek Programı ile istenen fizibilite raporuna benzer bir çalışma istenmekteydi. Benzer çalışmanın TÜBİTAK TEYDEB destekleri için de devreye alınmasının planladığı aşikar. Paydaşları teşvik için; fizibilite raporu desteği hazırlatma ücretleri, 150x kodlu projelerinde de uygun proje gideri olarak değerlendirilebilecek.

TÜBİTAK TEYDEB tarafından ilgili çalışma için henüz bir template yayınlanmasa da, proje yönetiminin odağını oluşturan fizibilite çalışmasının; proje konusunun yenilik sınıfı, iş planı ve altyapı uygunluğu ile ticari başarısı haricinde aşağıdaki yönlerinin de değerlendirilmesi muhtemel:

• Teknik uygulanabilirlik
• Pazar sürdürülebilirliği
• İş modeli uygulanabilirliği
• Yönetim modeli uygulanabilirliği
• Ekonomik ve finansal model açısından yapılabilirlik

diPMO olarak geçmişte hibe makamlarına olsun/olmasın hazırlanan projelerin fizibilitelerinin oldukça profesyonel bir çalışma gerektirdiğini biliyoruz. Bu hususta, yapılacak çalışmaların değerlendirmesinin ne ölçülerde yapılacağı konusunda ciddi şüphelerimiz mevcut. Sonuçta bakış açılarına göre hazırlanacak bu dokümanda, bu işten ticari kazanç elde edeceklerin “Bu portreden yatırım kararı çıkmaz.” diyeceklerini pek düşünmüyoruz. Bununla birlikte, paydaşların durumunu iyi takip eden bir firma olarak; ağırlıklı faydalanıcılarını KOBİ’lerin oluşturduğu işletmelerin proje başlatma belgesi niteliği taşıyacak bu çalışmaları yapma-yaptırma konusunda çekimser davranacaklarını samimiyetimizle belirtiyoruz.

Bu bölümde son olarak; 5 Milyon TL bütçe üzerinde sunulacak tüm projelerde ekonomik fizibilite raporunun zorunlu olduğunu ve ilgili hususun 1 Temmuz 2019 ve sonrasında yürürlüğe girecek projeler için geçerli olacağını bildirelim.

Yerli Malı Belgeli Ürünlere +%15 Ek Destek Uygulaması

Yine KOSGEB’in çoğu programında yer alan yerli malı belgeli makine-teçhizat ve yazılım için uygulanan %15’lik ek destek, TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler ile 150x kodlu projelerde de devreye girecek. TÜBİTAK’ın Ar-Ge kapsamındaki demirbaş yatırımlarını desteklediği ve yerli malı belgeli ürünlerin sayısının kısıtlı olduğu düşünüldüğünde, bu değişikliğin ancak 5 – 10 senelik süreçte proje paydaşlarını olumlu yönde etkileyeceğini söylemek mümkün. Örneğin yalnızca makine-teçhizat alımını destekleyen ve şu anda yeni bir çağrısı yayında olan KOBİGEL – KOBİ Gelişim Destek Programı projelerinde yerli malı belgeli ürün bulabilen/alabilen işletme sayımız yalnızca %2. Durumun yaygınlaşması için tüm üreticilerin ürünleri için yerli malı belgesi almasını diliyoruz.

İlgili değişikten etkilenecek paydaşlar için kararın; 1 Temmuz 2019 ve sonrasında yürürlüğe girecek projelerde geçerli olacağını söyleyelim.

TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler ile 1507 Kodlu Projeler

TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler haberinde her ne kadar direkt olarak ifade edilmese de; haberin yayımlandığı tarihte proje yürütücülerine  gelen otomatik bilgilendirme mail’ı önemli bir değişikliğin de yürürlüğe gireceğinin sinyallarini veriyor. Bildirime göre 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren 1507 kodlu KOBİ Ar-Ge Başlangıç Destek Programı’na başvuran projelerde; üst bütçe sınırının 500.000 TL’den 600.000 TL’ye çıkarılacağı bildiriliyor.

1507 Programı ile KOBİ’lere ilk 3 proje (+2 ortaklı proje) için sunulan 500.000 TL üst bütçe ile %75 destek oranı, geçtiğimiz sene yapılan değişiklikle  150x kodlu projelerde KOBİ’lere getiren standart destek oranı uygulaması ile anlamını yitirmişti. İlgili değişiklik bu programa proje sunacak mikro KOBİ ölçeğindeki işletmelerin tercihlerini etkileyecekti.

Fakat yine de artan kurlar ve personel ücretleri dikkate alındığında, programın yürürlükte olduğu 7 senelik süreç içerisinde yalnızca 100.000 TL’lik destek miktarı artışı bize göre yeterli değil. Üstelik 1501 programında da KOBİ’lere %75 destek oranı uygulaması geldiği düşünüldüğünde, bu değişiklikle tam olarak neyin hedeflendiğini kestirmek oldukça zor.

İlgili kararın 1 Ocak 2019 tarihinden itibaren yürürlüğe gireceğini, 2019 senesinin ilk 3 ayında bu programa 500.000 TL üst bütçe ile sunulan projelerin; proje kapsam, zaman ve bütçe yönetiminde bir değişim olmadığı sürece bu opsiyondan yararlanamayacağını hatırlatalım.

Bir TEYDEB 2.0 Vardı, Ne Oldu Ona?

Yazımızın başında TÜBİTAK TEYDEB’in son iki senelik süreçte ciddi mevzuat değişikliklerinden geçtiğini hatırlatmıştık. Kurumun yaklaşık 25 seneden beri verdiği desteklerin ülkemize etkilerinin takip edilememesi savıyla ortaya atılan TEYDEB 2.0 desteklerinin akıbetine ilişkin hala bir duyuru yayımlanmadı. Bu desteklerin yürürlüğe girememesinin nedenini  eteydeb2 PRODİS’in yeni çağrılar için revize edilmesi gerekliliği olarak bildirilmişti.

Çağrılı sistemle yürütülecek TEYDEB 2.0 bünyesinde açılması planlanan birçok desteğin yine TEYDEB 1.0 bünyesinde yer alan 1511 kodlu programda yayımlanması ile belirsizlik sürmüştü. Gelinen noktada; TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler haberi, TEYDEB 2.0 süreci ile ilgili belirsizliklerin artmasına neden oluyor. Kamuoyuna sanayicilere müjde haberi ile duyurulan bu program için 1.2 milyar liralık destek akıbeti bilinmese de, sunulan projelerin yürütme süreçleri olağan gidiyor.

diPMO olarak TÜBİTAK TEYDEB SADE çağrısına Ekim 2018 – Aralık 2018 tarihleri arasında farklı komitelere sunulan proje istatistikleri şu şekilde:

SADE Çağrısına sunulan proje sayısı – 9 adet

Hakem Değerlendirme süreci tamamlanan proje sayısı – 8 adet

Komitede görüşülen proje sayısı – 4 adet

Son Söz…

Proje sunma aşamasında olan ya da 2019 senesinin ikinci altı aylık diliminde proje sunma hedefinde olan işletmelerin, ilgili değişiklikleri dikkate alarak proje yürütme planlaması yapmaları gerektiği aşikar. TÜBİTAK TEYDEB Programlarında Yenilikler henüz 150x kodlu program mevzuat ve uygulama esaslarına yansıtılmadığından, biz de paydaşlarımızın kafasını karıştırmamak adına sunum materyallerimizi yenilemiyoruz. Programlara ilişkin ilgili revizyonlar tamamlandığında, bizler de materyallerimizde değişiklikleri yapacağız.

Bu konuda bilgi almak istemeniz halinde sitemizdeki chatbot’umuzu kullanarak bizlerle iletişime geçebileceğinizi hatırlatarak, yenilendikçe çeşitlenen fakat bir o kadar da başvuru-yürütme aşamaları karmaşıklaşan TEYDEB yeniliklerinin tüm paydaşlar üzerinde bir değer yaratmasını temenni ediyoruz.