Tasarım destekleri, Ekonomi Bakanlığı tarafından 2008/2 Sayılı Tebliğ ile gündeme gelen ve ihracat odaklı faaliyet gösteren birçok işletmeyi yakından ilgilendiren bir konu. Hazır tasarım merkezi kavramı da son günlerde sanayi gündeminde bir hayli revaçtayken, bu destekleri sizin için incelemeye karar verdik.

Tasarım Destekleri Kimler İçin?

Tasarım destekleri; tasarımcı şirketler, tasarım ofisleri, işbirlikçi kuruluşlar ve tasarımla ilişkili faaliyet gösteren işletmeleri desteklemeyi hedefler. Ayrıca bakanlık; ihracat odaklı ürün geliştiren ve tasarım yapan işletmeleri de tıpkı diğer hibe programları gibi proje bazlı destekler. Destek mekanizmasının detaylarına geçmeden önce; destekten faydalanabilecek “tasarımcı şirketi”, “tasarım ofisleri” ve “işbirlikçi kuruluşlar” ile ilgili tanımları belirlemekte fayda var:

“Tasarımcı şirket”; tasarımcı ortağa sahip Türkiye’de ticari ve/veya sınai faaliyet gösteren işletmelerdir.

“Tasarım ofisleri” ise; yine ülkemizde kurulmuş ve tasarımla ilişkili alanlarda hizmet / danışmanlık hizmeti sunan ve bünyesinde en az üç adet tasarımcı istihdam eden işletmelerdir. Tasarım ofisleri, yine tasarımcı şirketler gibi moda veya endüstriyel tasarım alanında faaliyet gösterebilirler.

Destekten faydalanabilecek bir diğer kuruluş olan “işbirliği kuruluşlar” ise en basit haliyle ülkemizdeki tasarım faaliyetlerini yaygınlaştırmayı hedefleyen ve TOBB, İhracatçı Birlikleri, OSB’ler gibi kar amacı gütmeyen kurum ve kuruluşlardır.

Tasarımcı şirket, tasarım ofisleri ve işbirliği kuruluşları haricindeki işletmeler ayrıca tasarım ve ürün geliştirme projeleri çerçevesinde çeşitli desteklerden faydalanabilir. İşletmelerin desteklerden faydalanabilmesi için ihracat odağında inovasyon ve ürün geliştirme kapasitelerini artıracak projeleriyle başvuru gerçekleştirmesi gerekir.

Tasarım Desteği ve Tasarımcı Tanımı

Desteklere ilişkin bilgi vermeden önce, tebliğde sıklıkla geçen tasarımcı tanımını inceleyelim istedik.

Tasarımcı tanımı Tasarım Merkezleri’nde mimarlık, mühendislik ve tasarımla alakalı diğer bölümlerden mezun lisans veya üzeri personel olarak geçmektedir. Ayrıca, lisans eğitimi farklı olan fakat yüksek lisans eğitimini tasarımla ilgili bölümlerden tamamlamış personellerde 5746 sayılı kanun çerçevesinde tasarımcı olarak ifade edilmektedir.

Tasarım Destekleri tebliği kapsamında tasarımcı; mesleki örgüte üye olan veya tasarım ya da ilgili alanlarda yükseköğrenim görmüş kişiler olarak ifade edilmekte. Tasarımcı şirketinde yer alan tasarımcı ortağın güzel sanatlar fakültesinde yer alan ilgili bölümlerden mezun olan kişi olarak düşünmek doğru olacaktır. Yani diğer bir deyişle, mühendislik tasarımı gerçekleştiren ve ortağı mühendis olan işletmeler tasarımcı şirket olarak değerlendirilemezler. Yeri gelmişken tasarımla ilgili mesleki kuruluşlarının ETMK, GMK ve MTD olduğunu hatırlatalım.

Tasarımcı Şirketi İçin Tasarım Destekleri

Tasarımcı şirket; ortağı tasarımcı olan ve endüstriyel tasarım / moda tasarımı konularında faaliyet gösteren işletmelerdir. Tasarımcı şirketlere verilen destekler; beş kalemden oluşmaktadır ve her kaleme sağlanan destek oranları farklıdır. Tüm destekler için belirlenen maksimum destek miktarı yıllıktır. Destek oranı ise %50’dir.

Destekten faydalanmak isteyen tasarımcı şirket, bakanlığın sitesinde yer alan başvuru dokümanı ve ekleriyle birlikte kuruma ön başvuru gerçekleştirir. Ön başvurunun kabul edilmesi halinde, ilgili giderler; ilk ödeme belge tarihi üzerinden maksimum 6 ay geçecek şekilde kuruma iletilir.

Tasarım Ofisleri İçin Tasarım Destekleri

Tasarım ofisleri tıpkı tasarımcı şirketler gibi endüstriyel tasarım veya moda alanında faaliyet gösteren işletmeler olarak belirtilebilir. Tasarımcı şirketlerden farkı, şirket ortağının tasarımcı ünvanına sahip olmasına gerek yok. Buna karşın, işletmenin tasarım ofisi ünvanını alabilmesi için en az üç adet tasarımcı istihdam etmesi gerekmekte. Tasarımcı tanımı da yine aynı şekilde tasarımla ilişkili alanlardan (tercihen endüstri ürünleri tasarımı ve moda bölümleri) mezun olmuş personeller olarak ifade edilmekte.

Tasarım ofisi niteliğine sahip işletmeler; yine aynı şekilde tasarımcı şirketlere sağlanan desteklerden farklı tutarlarda faydalanabiliyor. Destek oranı yine %50 ve destek miktarları senelik olarak belirlenmiş durumda.

Destekten faydalanmak isteyen tasarım ofisleri, bakanlığın sitesinde yer alan başvuru dokümanı ve ekleriyle birlikte kuruma ön başvuru gerçekleştirir. Ön başvurunun kabul edilmesi halinde, ilgili giderler; ilk ödeme belge tarihi üzerinden maksimum 6 ay geçecek şekilde kuruma iletilir.

Farklı oranlarda olmak şartıyla tasarımcı şirket ve tasarım ofislerini tanıtım / danışmanlık desteği sağlanmakta. Bu giderlerin kapsamı, tebliğde belirtiliyor. İlgililerin başvuru öncesinde tanıtım destekleri ve danışmanlık destekleri kapsamını değerlendirmelerini tavsiye ediyoruz.

Tasarım ofisi ve tasarımcı şirketler haricinde işbirliği kurumlara da yine destek sağlanıyor. diPMO’nun takipçileri ağırlıklı olarak özel sektör kuruluşlardan oluştuğu için bu yazımızda bu desteklere ilişkin bilgi vermeyeceğiz. Yine de okuyucularımız bu konu hakkında bilgi almak isterlerse bize mail atmaları yeterli.

Tasarım ve Ürün Geliştirme Projeleri Desteği

Tasarım destekleri çerçevesinde “tasarım ve ürün geliştirme projeleri” isminde bir de proje desteği mevcut. Bu destek, ihracat odaklı olmak şartıyla tüm işletmelerin inovasyon kapasitelerini artırmak adına yapacakları yatırımlara eş finansman oluşturmayı hedeflemekte. Projesini hazırlayarak Ekonomi Bakanlığı’na sunan işletmeler; %50 oranında aşağıdaki üst limitler dahilinde en fazla 3 sene boyunca desteklenmekte.

Proje çerçevesinde yer alan teçhizat destekleri dikkat çekici. Bakanlık, desteklediği teçhizatları sektörel bazda ayırarak Tasarım Desteği tebliğ ekinde belirtmiş. Gruplanan teçhizat listesine göre aşağıdaki sektörler, destekten faydalanabilmek için oldukça avantajlı konumda:

• Moda Tasarım Sektörü
• Deri ve Saraiciye Sektörü
• Otomotiv Sektörü
• Endüstriyel Tasarım Alanında Faaliyetleri
• Mücevherat Sektörü

Bu teçhizatlar haricinde özel ihtiyaçlar için ayrıca Bakanlık ile görüşülerek, ayrıntılı gerekçeler ile ilgili teçhizatın listeye eklenebilmesi için talepte bulunulabilir.

Proje başvurusunda bulunacak işletmeler, inovasyon kapasitelerini artırmaya yönelik üç senelik bir hedef belirlemeliler. Bu hedefler, mümkün olduğu kadar ölçülebilir olmalıdır. Örneğin bu hedef, moda sektörü için koleksiyon sayısında artış; otomotiv sektörü için ihracatı gerçekleşen yeni ürün sayısı olabilir. Bununla birlikte, başvuru sahipleri projeleri dahilinde mutlaka tasarım tescil konusunda planlama yapmaları gerekir.

Proje programında dikkat edilecek bir diğer husus da, projenin izlenebilirliğidir. Ulusal ve uluslararası fon programları çerçevesinde izlenebilirlik kurumların oluşturulduğu hazır templatelerle birlikte yürütülür. Ekonomi Bakanlığı’nda ise izleme; altı ayda bir gerçekleşen teknik denetimlerle yürütülür, proje sahipleri TÜBİTAK dönem raporları benzeri bir raporlama gerçekleştirir. Fakat bu raporda ağırlıklı olarak ekonomik veri hedefleri dikkate alınır, teknik süreçlere ilişkin sorgulamalar yeterli olarak yapılmaz. İstenmeyen sonuçlarla karşılaşılmaması için başvuru sahiplerinin proje özelinde haftalık/aylık/yıllık bir izleme prosedürünü devreye almasını tavsiye ediyoruz.

Son olarak tasarım ve ürün geliştirme projeleri sunumumuza buradan ulaşabileceğinizi hatırlatıyoruz.

Gemi ve Yat Sektörü İşletmeleri İçin Tasarım Destekleri

Son olarak gemi ve yat sektörü işletmeleri ile tasarım destekleri ilişkisini incelemek istedik. Katma değeri oldukça yüksek olan yat ve gemi tasarım sektörünün güçlenebilmesi için pek çok üniversite bu alanda lisans ve yüksek lisans derecelerinde öğrenim vermekte. Bu sektörü geliştirme stratejisine paralel olarak destek çerçevesinde gemi ve yat sektörüne özel bir yer ayrılmış. Tasarım destekleri tebliğine göre, gemi ve yat tasarım hizmetinin Türkiye’de yerleşik bir işletmeden alınması halinde; hizmeti alan kurum 200.000 ABD dolarına kadar %50 oranında 5 yıl süreyle destekleneceğini hatırlatalım. İlişkili sektörler, bu bilgi dahilinde satın alma-pazarlama stratejisi yürüterek destekten faydalanabilir.