KOSGEB Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı çerçevesinde ilgili kavramları bu yazımızda değerlendirmiştik. Şimdi ise bu programın bileşenlerinden Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı’nı 01.02.2021 tarihi itibariyle geçerli olacak mevzuat dahilinde inceleyeceğiz.

Aslen KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Programı, uzun yıllardan beri KOBİ’lerin sistematik Ar-Ge projeleri yütütmelerini destek olan bir program. Geçmiş dönemde birçok yazımızda farklı bakış açılarıyla değerlendirdiğimiz bu programın, özel sektör için TÜBİTAK TEYDEB Ar-Ge Destekleri’ne alternatif oluşturduğunu ifade etmek mümkün.  

Program Hedefi ve Performans Göstergeleri

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Programı detayları öncesinde, KOSGEB Plan, Raporlar ve Mali Tabloları dikkate alarak program performansına göz atalım. Verilen linkte yayında olan 2019 Yılı Faaliyet Raporu çerçevesinde Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı kapsamında 1.066 işletmeye 66.096.213 TL destek ödemesi yapıldığı görülüyor. Bu tutar bize her ne kadar kaç projenin desteklendiğini net bir şekilde göstermese de, genel olarak bu programa ayrılan bütçe konusunda bir fikir verebilir.

KOSGEB Performans Programları’ndan 2021 yılını veri aldığımızda, kurumun Ar-Ge ve yenilik projeleri için toplam destek ödemeleri içindeki payını %5 olarak belirlendiğini görüyoruz.

Yine kurumun farklı kaynaklardan yaptığı bildirimlere göre 2021 yılında KOBİ’lere sunulacak olan desteklerin 1.6 Milyar TL olacağı düşünüldüğünde, 2020 performans hedefi doğrultusunda Ar-Ge ve yenilik programlarına ayrılan bütçenin 80 Milyon TL olacağı tahmin edilebilir. Birazdan değineceğimiz destek mekanizmasının detaylarından da izleyebileceğiniz üzere yeni haliyle KOSGEB Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı olarak değerlendirilecek program, geri ödemeli ve geri ödemesiz desteklerden oluşuyor. Bu noktada, belirtilen tutarın geri ödemeli ve geri ödemesiz destek tutarlarını belirlememiz zorlaşıyor.

Konu özel sektör Ar-Ge desteklerine gelmişken, aynı amaçla destek veren TÜBİTAK TEYDEB’in 2020 yılı performansına da burada değinelim. Kurumun geçtiğimiz günlerde düzenlediği webinar’da yayınladığı ve hepimizin çok merak ettiği desteklenen proje sayılarını bir ekran görüntüsünde özel sektöre sunulan toplam Ar-Ge desteğini izlemek mümkün.

TÜBİTAK TEYDEB proje bütçeleri üzerinden, KOSGEB ise destek ödemeleri üzerinden bir istatistik yayınladığı için iki kurumun özel sektör projelerine ayırdığı bütçeleri kıyaslamak oldukça zor.

Program Kapsamı

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı, KOBİ’lerin veya şirketleşmemiş girişimlerin henüz fikir aşamasında olan uygulamalı araştırma ve inovasyon projelerini destekleme amacıyla geliştirilmiş bir program. Bu yazımız, KOBİ’lerin destekten nasıl faydalanabileceklerini inceleyecek. Ar-Ge fikri olan fakat şirketleşmemiş girişimler için Şirketleşmemiş Girişimciler İçin KOSGEB Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destekleri yazımıza göz gezdirmenizi tavsiye ediyoruz. 

Programa KOBİ’ler aşağıdaki amaçlara hizmet edecek projeleriyle başvuru gerçekleştirebilir:

• Yeni bir ürün/süreç/hizmet üretilmesi, mevcut bir ürün/süreç/hizmet geliştirilmesi
• Mevcut bi ürünün iyileştirilmesi, kalitesinin veya standardının yükseltilmesi 
• Maliyet düşürücü nitelikte yeni tekniklerin, yeni üretim teknolojilerinin geliştirilmesi

Hem KOBİ’ler hem girişimciler programa sunmayı planladıkları proje konularının uygunluklarını KOSGEB Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı isimli yazımızdan değerlendirebilirler.

Program mevzuatı incelendiğinde başvuruların “çağrı” esaslı yürütüleceği ifade ediliyor.  İlgili bileşenlerde çağrı esaslı ibaresinin geçmesinin sebebi, programın ilerleyen dönemlerde farklı makroekonomik göstergelere hizmet edebilmesinin sağlanması. Yoksa program, başvuruya her zaman açık olacak.

Program kapsamında en az 8 ay, en fazla 24 ay süreli projeler desteklenebilir. KOSGEB, proje izleme sistemi 2020 yılı itibariyle dörder aylık dönemler dahilinde gerçekleştiğinden verilen proje planının dört ve katlarını kapsayacak şekilde hazırlanması gerekmektedir.

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı Desteklenen Giderler

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı, proje bütçe büyüklüğüne göre geri ödemeli ve geri ödemesiz desteklerden oluşuyor. Nitelikli personel gideri haricinde diğer proje gider kalemleri için destek oranı %75. Nitelikli personel gideri içinse destek oranı %100.

TÜBİTAK TEYDEB projelerinden farklı olarak KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Programı’nda desteklenen her gider kalemi için destek üst limiti mevcut. Yani toplam bütçe baz alınarak, projenin kapsamına uygun olacak şekilde proje gider kalemleri içerisinde bir dağılım gerçekleştirilemiyor. Desteklenen gider kalemleri ve destek üst limitlerini aşağıdaki tablodan incelemek mümkün.

Yukarıdaki tabloda yer alan gider kalemlerinden kurum tarafından “Diğer Proje Giderleri” olarak tanımlanan 6,7,8 ve 9 sıra numaralı gider kalemlerinin toplamı için belirlenen destek üst limiti 50.000 TL. Makine-Teçhizat,Donanım,Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri için belirlenen 300.000 TL limitli geri ödemeli desteği ise kullanmak opsiyonel. Diğer bir ifadeyle, kurumun yürüttüğü KOBİGEL, Teknoyatırım gibi programlardan farklı olarak proje sahibi bütçe büyüklüğüne göre destek kalemini ya geri ödemesiz ya da geri ödemeli ve geri ödemesiz şekilde kullanabiliyor.

Gider kalemleri özelindeki kurallarını alt başlıklar altında inceleyelim.

Makine-Teçhizat, Donanım, Hammadde, Yazılım ve Hizmet Alımı Giderleri

Bu gider kaleminde projenin gerçekleşmesi için gerekli makine-teçhizat, donanım, hammadde, yazılım ve hizmet alımı giderleri sunulabilir. Satın alınacak makine, teçhizat ve donanımın yerli malı belgeli olması halinde +%15 ek destek oranı uygulanır. Destek kapsamında satın alınacak makine-teçhizat yeni veya ikinci el olabilir. İkinci el tercihlerinde, ilk kullanıcıya kesilen satış faturası tarihi ile yararlanıcıya kesilen fatura tarihi arasındaki sürenin 3 yılı geçmemiş olması gerekmektedir.

Nitelikli Personel Desteği

Projede görevlendirilmek kaydıyla mevcut ve proje ile birlikte istihdam edilecek personeller için destek talebinde bulunulabilir. TÜBİTAK TEYDEB projelerinden farklı olarak destek talebinde bulunulacak personel, üniversitelerin lisans programından bir yıl içinde mezun olabilecek durumdaki öğrenci, ön lisans ve lisans ve üzeri mezunu personel olabilir. Personel destek tutarları AGİ dahil aylık net ücret üzerinden belirlenir. Personel niteliklerine göre personellere ilişkin sunulacak desteğin üst limiti belirli çarpanlarla sınırlandırılmıştır. Program uygulama esasları çerçevesinde bu çarpanlar ve destek üst limitleri aşağıdaki tablodan izlenebilir.

Sınai Mülkiyet Hakları Desteği

Bu kalem, proje çıktılarına ilişkin Patent, Faydalı Model, Endüstriyel Tasarım Tescil, Entegre Devre Topografyaları Tescil Belgelerinin başvuru ve tescil giderlerini desteklemeyi amaçlar. Bu amaçla yapılacak harcamalarda yetkilendirilmiş olmak kaydıyla marka ve patent vekiline ilişkin giderler de destek kapsamına alınır. Sınai mülkiyet hakları giderleri desteği kapsamında Türk Patent ve Marka Kurumu’ndan alınacak belgeler % 80 oranında desteklenir.

Test, Analiz, Belgelendirme Desteği

Projeye ilişkin test, analiz, kontrol-muayene ve kalibrasyon hizmetleri ile yurt içi ve yurt dışı laboratuvarlarda akredite olunan test, analiz ve kalibrasyon hizmet giderleri ile ürün belgelendirme giderleri bu bütçede sunulabilir. Bu kurumlar haricinde TRTEST Test ve Değerlendirme A.Ş.‘den alınacak testler de destek kapsamındadır. Hizmetlerin TSE’den alınması halinde, ilgili test, analiz, belgelendirme hizmetine ilişkin destek oranı %80’e çıkar.

Diğer Giderler

Yukarıda da belirttiğimiz üzere bu giderler, proje danışmanlık desteği, eğitim desteği, proje tanıtım desteği ve seyahat desteğinden oluşur. Her ne kadar program bütçesinde bu gider grubu için sunulan destek üst limiti 70.000 TL olarak ifade edilse de, proje çerçevesinde bu giderlerin toplamı için sunulan üst limit 50.000 TL ile sınırlandırılmıştır. Kısaca değinirsek;

• Proje danışmanlık giderleri desteği çerçevesinde, üniversitelerden, TTO’lardan, TGB yönetici şirketlerden, TTO’da görevlendirilmiş akademisyenlerden ve kamu kurumlarınca kurulmuş araştırma ensitütülerinden teknik, tasarım, finans, proje yönetimi vb. konularda alınacak hizmetler bütçelendirilebilir.
• Eğitim desteğinde, projede görev alan personellerin eğitim giderleri desteklenir.
• Projenin tanıtımı için yaptırılan; broşür, katalog, sosyal medya reklamı, web sayfası, web/mobil tabanlı tanıtım giderleri desteklenir. Bu destek kalemi kullanılarak yapılan tanıtım faaliyetlerinde KOSGEB logosu ve internet adresinin (www.kosgeb.gov.tr) yer alması şarttır.

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı Başvuru Süreci

Başvurular, KOSGEB’in diğer destek başvurularını da yürütürken kullandığı KOSGEB E-Hizmet portalı üzerinden gerçekleştiriliyor. Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı Başvurusu altında karşımıza çıkan ilk ekran, Destek Programı Seçimi.

Seçimimize göre karşımıza kurumun projeyi değerlendirmek için ihtiyaç duyduğu bilgileri içeren iki farklı programa göre özelleştirilmiş şablonlarla proje hazırlık süreci başlıyor. Şablonun 31.01.2021 öncesi projelerde kullanılan versiyonla aynı olduğunu, ilgililerin program sayfasından bu şablonların pdf versiyonlarına erişim sağlayabileceğini hatırlatalım.

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı Değerlendirme Süreci

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı’na sunulan projeler, tıpkı diğer proje programlarında olduğu gibi öncelikli olarak ön değerlendirme süreçlerinden geçiriliyor. Bu süreçte, kurum projeler için revizyon isteyebileceği gibi direkt projelerin reddine de karar verebiliyor. Ön değerlendirme sürecinin tamamlanması için verilen süre 1 ay.

Şayet sunulan proje çağrı kapsamında sunulan bir proje değilse eskiden olduğu gibi nihai değerlendirme için direkt kurula sevkedilecek. Çağrı kapsamında sunulan projelerde ise TÜBİTAK TEYDEB ve KOSGEB Teknoyatırım proje programlarında olduğu gibi farklı akademisyenler proje sahibini ziyaret ederek yerinde değerlendirme yapacaklar. 

Kurul değerlendirmesinde proje sahibi belirlenen kriterlere göre projeleri değerlendirecek. Bu kriterler ve projelerin bu kriterleri sağlama durumuna göre yapılacak puanlama tablosu ise aşağıda yer alıyor.

Bu kriterler haricinde kurulun ayrıca proje özelinde aşağıdaki iki konuda ek değerlendirme yapması beklenmiş. Şayet bu soruların yanıtları “Hayır” olarak verilirse, projeler 0 puan ile direkt reddedilecek

Son maddede görüldüğü gibi, KOSGEB de proje seçimlerinde Teknoloji Hazırlık Seviyesi’ni dikkate alıyor. Teknoloji hazırlık seviyesine ilişkin ek bilgilere bu yazımıdan  ulaşılabilir.

Komite sürecinde reddedilen projeler için kararın bildirim tarihi itibariyle 15 gün süreyle birkez itiraz hakkı mevcut. Kurum tarafından belirlenmiş usule uygun olarak yapılacak itirazın ardından 15 gün içerisinde nihai karar belirleniyor. Bu kararın proje başvuru sahibi lehine olması halinde yeniden değerlendirme süreçlerine geçiliyor. İtiraz sonrasında reddedilen ve sonuçta desteklenmeye uygun görülmeyen projeler ise aynı programa tekrar sunulamıyor.

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı İzleme Süreci

2020 yılı itibariyle KOSGEB programlarında, proje başlama niteliği taşıyan “Taahhütname” proje sunumu sırasında veriliyor. Bu nedenle, desteklenmeye uygun olan projelerin herhangi bir ek taahhütname vermesine gerek yok. Desteklenmesi uygun bulunan projeler şayet başlatılmayacaksa ve proje yürütme süreci sırasında herhangi bir destek talebinde bulunulmamışsa, proje sahibi yazılı talepte bulunarak projesini sonlandırabilir.

Proje başlangıç tarihi, genellikle proje sonucunu bildiren kurul karar formu oluyor ve proje resmi başlangıç tarihi KBS sistemi üzerinden izlenebiliyor. Bu tarihten sonraki giderler için destek talebinde bulunulabiliyor.

Destekle yürütülen projelerin izlenmesi adına kurum tarafından bir öğretim görevlisi projeyi izlemek adına görevlendirilir. İzleyici, dört ayda bir proje sahibini yerinde ziyaret ederek dönemsel izleme formunu hazırlar. İzleyicinin bu raporu kuruma iletmesinin ardından 1 ay içerisinde proje sahibi KBS sistemi üzerinden destek talebi gerçekleştirir ve bu taleplere istinaden proje süresince destek ödemeleri gerçekleşir.

Proje kapsamındaki faaliyetler, faaliyet-zaman planı, süre ve gider kalemleri değişikliği için en fazla 4 kez revizyon talep edilebilir. En erken proje başlangıç tarihinden itibaren 4 ay süreyle revizyon gerçekleştirilebilir.

Proje resmi kapanış tarihinin ardından 1 aylık süre içerisinde, Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı Proje Sonuç Raporu hazırlanır. Bu raporun ardından proje sahibi bir kez daha kurul değerlendirmesine davet edilir. Kurul değerlendirmesinin ardından projelerin başarılı olup/olmadığına ilişkin kararın yer aldığı proje sonuç yazısı proje sahibine iletilir. 1 ay süre içerisinde KBS üzerinden proje sonuç raporunu iletmeyen işletmelerin projesi “başarısız” sayılıyor.

Projelerin Başarılı Sonlanmasının Önemi

Tamamlama yazısı, Ar-Ge projesini seri imalata geçirmek için sunulan Teknoyatırım Destek Programı başvuruları için oldukça önemli. Bu yazı ayrıca KOSGEB Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı çerçevesinde yer alan diğer destek programı Ür-Ge Destek Programı’na da tamamlama yazısı ile başvuru yapılmasına fırsat sağlıyor.

Yukarıdaki başvuru ekranından da görüldüğü üzere KOSGEB Ar-Ge, Ür-Ge ve İnovasyon Destek Programı’na işletmeler ya Ar-Ge ve İnovasyon projeleri ya Ür-Ge Projeleri ile başvurabiliyorlar. İki programdan eş zamanlı olarak faydalanması mümkün değil. Ayrıca 31.01.2021 öncesinde KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı ile Ar-Ge projesi yürüten işletmeler, bu projeleri tamamlanmadan programın ne Ar-Ge ve İnovasyon ne de Ür-Ge Destek Programı’ndan faydalanabilecek.

Daha önce de ifade ettiğimiz üzere KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destekleri’nden işletmelerin haricinde şirketleşmemiş girişimciler de faydalanabiliyor. Program, girişimciler için de genel hatlarıyla aynı. Fakat biz yine de bu yolla şirketleşmek isteyen girişimleri göz önünde bulundurarak programı Şirketleşmemiş Girişimciler İçin KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı kapsamında değerlendirdik.

KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Programı’nın ülkemizde inovatif ürün geliştirme kabiliyetlerine katkı sağlamasını ümit ediyoruz. İlgililer UE-02-02/00 numaralı uygulama esaslarına göre hazırlanmış program sunumuna KOSGEB Ar-Ge ve İnovasyon Destek Programı sunumumuzdan ulaşabilir.